Tham quan khu di tích Thành Đồ Bàn, kinh đô Champa thuộc Tỉnh Bình Định

Bạn muốn khám phá những dấu ấn lịch sử của vương quốc Champa huyền bí? Hãy đến với khu di tích Thành Đồ Bàn, một trong những địa danh lịch sử quan trọng của tỉnh Bình Định, mang trong mình những câu chuyện hào hùng và dấu ấn văn hóa độc đáo.

Giới thiệu về Thành cổ Đồ Bàn

Lịch sử hình thành và phát triển

Thành cổ Đồ Bàn, còn được gọi là thành cổ Chà Bàn (Trà Bàn), thành Hoàng Đế hay thành Vijaya, tọa lạc tại xã Nhơn Hậu, Thị xã An Nhơn, Bình Định. Được xây dựng vào năm 988 bởi nhà lãnh đạo người Chăm là Harivarman II, thành Vijaya là kinh đô của vương quốc Chăm Pa trong thời kỳ quốc hiệu là Chiêm Thành.

Trước đó, kinh đô cũ của Chăm Pa là Indrapura đã bị triều đình Đại Việt tấn công và phá hủy vào năm 982. Để lánh nạn, triều đình Chăm Pa chạy vào phương Nam và lập nên vương quốc Vijaya với Harivarman II lên ngôi vua.

Vai trò và tầm quan trọng

Thành Vijaya là kinh đô của Chăm Pa trong suốt 5 thế kỷ, từ năm 999 đến năm 1471. Trong thời gian này, 8 ngôi tháp đã được các triều vua Chăm cho xây dựng ở kinh đô Vijaya, minh chứng cho sự thịnh vượng và phát triển của vương quốc.

Thành Vijaya không chỉ là trung tâm chính trị, văn hóa, kinh tế của Chăm Pa mà còn là nơi hội tụ của những nghệ nhân tài hoa, những bậc hiền tài, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo của người Chăm.

Khám phá di tích lịch sử

Những dấu tích còn lại của vương quốc Chăm Pa

Ngày nay, dù đã trải qua nhiều biến động lịch sử, thành cổ Đồ Bàn vẫn lưu giữ được những dấu tích quan trọng của vương quốc Chăm Pa.

• Hào cạn: Những hào cạn bao quanh thành là minh chứng cho hệ thống phòng thủ vững chắc của thành Vijaya.

• Tường lũy bằng đá ong: Những dải tường lũy bằng đá ong, là dấu ấn kiến trúc đặc trưng của người Chăm.

• Lối đi lát đá hoa cương: Nét đẹp của kỹ thuật xây dựng và nghệ thuật trang trí của người Chăm được thể hiện rõ nét trong lối đi lát đá hoa cương.

• Tượng voi đá: Những tượng voi đá mang phong cách nghệ thuật Chăm Pa, là biểu tượng cho sự uy nghi và sức mạnh của vương quốc.

• Thửa giếng vuông: Giếng vuông là nét độc đáo trong kiến trúc của người Chăm, thể hiện sự khéo léo và sáng tạo.

• Gò Thập Tháp: Gò Thập Tháp, nằm phía bên cửa hậu, là nơi lưu giữ những tàn tích của những ngôi tháp cổ, là minh chứng cho sự thịnh vượng của kinh đô Vijaya.

Kiến trúc độc đáo và các di vật quý giá

Kiến trúc của thành Vijaya mang đậm phong cách nghệ thuật Chăm Pa với những đặc điểm nổi bật:

• Kết cấu vững chắc: Thành được xây dựng bằng đá ong, một loại đá cứng và bền, đảm bảo sự vững chắc cho công trình.

• Hệ thống phòng thủ hoàn chỉnh: Thành có hào cạn, tường lũy, cổng thành và các công trình phòng thủ khác, tạo nên một hệ thống phòng thủ vững chắc.

• Trang trí tinh xảo: Các kiến trúc, hoa văn, phù điêu trên thành được chạm khắc tinh xảo, thể hiện sự tài hoa của các nghệ nhân Chăm Pa.

Ngoài ra, trong khu di tích còn lưu giữ được những di vật quý giá như:

• Đôi sư tử bằng đá: Đôi sư tử được chạm trổ theo phong cách nghệ thuật của Bình Định khoảng thế kỷ 12-14, là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo và giá trị.

Cảnh quan thiên nhiên và văn hóa xung quanh

Tháp Cánh Tiên – Biểu tượng của nghệ thuật Chăm Pa

Tháp Cánh Tiên nằm trong khu di tích thành cổ Đồ Bàn, là một biểu tượng của nghệ thuật kiến trúc Chăm Pa. Tháp cao gần 20 mét, được xây dựng theo phong cách tháp Chăm điển hình với những nét trang trí tinh xảo.

• Tượng rắn đá trắng: Phía trên góc tháp là những tượng rắn làm bằng đá trắng, tượng trưng cho sự linh thiêng và quyền uy.

• Tượng voi đá: Bên cạnh tháp là những tượng voi đá uy nghi, thể hiện sức mạnh và sự thịnh vượng của vương quốc Chăm Pa.

• Tượng quái vật: Những tượng quái vật được chạm khắc tinh xảo, mang đậm nét thần thoại và huyền bí của văn hóa Chăm Pa.

Chùa Thập Tháp Di Đà và Nhạn Tháp

• Chùa Thập Tháp Di Đà: Chùa được xây dựng trên nền của mười tháp Chăm cổ, là minh chứng cho sự giao thoa văn hóa giữa người Chăm và người Việt.

• Nhạn Tháp: Chùa Nhạn Tháp, nằm về phía Nam thành cổ, là một ngôi chùa cổ kính, mang nét đẹp trầm mặc và cổ kính.

Khám phá dấu ấn Tây Sơn

Những câu chuyện lịch sử đầy hào hùng

Thành cổ Đồ Bàn, trước đây là kinh đô Vijaya của Chăm Pa, đã chứng kiến ​​nhiều biến động lịch sử. Sau khi bị quân đội Đại Việt chiếm đóng vào năm 1471, thành Vijaya trở thành một phần lãnh thổ của Đại Việt. Thế kỷ 18, dưới triều đại Tây Sơn, thành cổ Đồ Bàn một lần nữa trở thành trung tâm của những biến động chính trị và quân sự.

Phong trào Tây Sơn, dưới sự lãnh đạo của ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ, là một cuộc khởi nghĩa nông dân chống lại chế độ phong kiến ​​thống trị của chúa Nguyễn. Từ năm 1771, phong trào Tây Sơn đã nhanh chóng lan rộng, thu hút sự ủng hộ của đông đảo quần chúng nhân dân.

Năm 1788, Nguyễn Huệ, vị tướng tài ba của phong trào Tây Sơn, đã đánh bại quân Thanh xâm lược, giành chiến thắng vang dội ở trận Ngọc Hồi – Đống Đa. Chiến thắng này đã làm nên lịch sử, đánh dấu một trang sử hào hùng của dân tộc Việt Nam. Sau đó, Nguyễn Huệ tiếp tục tiến quân ra Bắc, đánh bại quân chúa Trịnh, thống nhất đất nước.

Sự nghiệp của phong trào Tây Sơn, dù chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử. Họ đã đánh bại các thế lực phong kiến ​​thống trị, giành độc lập cho đất nước, và mang lại một thời kỳ thái bình thịnh trị cho dân tộc.

Những di tích còn lại của phong trào Tây Sơn

Thành cổ Đồ Bàn, dưới thời Tây Sơn, được vua Nguyễn Nhạc xây dựng lại thành “Thành Hoàng Đế”, biến thành kinh đô của triều đại Tây Sơn. Thành Hoàng Đế có quy mô lớn hơn thành Vijaya cũ, được xây dựng theo kiến trúc quân sự của thời đại. Di tích còn sót lại của thành Hoàng Đế ngày nay cho thấy sự ảnh hưởng của kiến trúc quân sự thời Tây Sơn.

Ngoài ra, còn có những dấu tích khác của phong trào Tây Sơn tại thành cổ Đồ Bàn như:

• Lăng Võ Tánh: Đây là lăng mộ của Võ Tánh, một vị tướng tài ba của phong trào Tây Sơn, người đã lập nhiều chiến công hiển hách. Lăng Võ Tánh được xây dựng theo kiến trúc truyền thống, với những nét đặc trưng của thời đại Tây Sơn.

• Lăng Ngô Tùng Châu: Ngô Tùng Châu là một tướng tài khác của phong trào Tây Sơn, người nổi tiếng với tài năng quân sự và lòng trung thành. Lăng mộ của ông được xây dựng gần lăng Võ Tánh, tạo thành một quần thể kiến trúc lịch sử độc đáo.

• Cổng thành cũ: Dấu tích của cổng thành cũ của thành Hoàng Đế vẫn còn được lưu giữ tại thành cổ Đồ Bàn. Cổng thành này được xây dựng bằng đá ong, thể hiện kỹ thuật xây dựng tinh xảo của người xưa.

Những di tích còn lại của phong trào Tây Sơn tại thành cổ Đồ Bàn là minh chứng cho sự hào hùng của một thời kỳ lịch sử đầy biến động. Chúng ta có thể tưởng tượng về cuộc sống của người dân trong thành Hoàng Đế, về sự kiêu hùng của các vị tướng Tây Sơn, và về những cuộc chiến tranh bảo vệ độc lập của dân tộc.

Kết luận: Thành cổ Đồ Bàn, kinh đô của Chăm Pa xưa, là một di tích lịch sử quan trọng của đất nước. Qua dấu ấn của Chăm Pa và dấu ấn của phong trào Tây Sơn, chúng ta có thể cảm nhận được những biến động lịch sử, sự giao thoa văn hóa và những giá trị văn hóa độc đáo của dân tộc Việt Nam. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của thành cổ Đồ Bàn là trách nhiệm của mỗi người, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc.